Xã Nam Xuân (Quan Hóa) có 556 hộ, 2.459 nhân khẩu, với 3 dân tộc anh em Kinh, Mường, Thái cùng sinh sống. Những năm qua, cùng với lãnh đạo nhân dân phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, Đảng ủy, Chính quyền xã còn vận động người dân bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, gắn với phát triển du lịch cộng đồng.
Vẻ đẹp hồ Pha Đay ở bản Bút, xã Nam Xuân.
Hằng năm, ban chỉ đạo xây dựng đời sống văn hóa xã đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền xã Nam Xuân thường xuyên tuyên truyền, vận động nhân dân đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”; xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh; xây dựng gia đình, làng bản, cơ quan có đời sống văn hóa tốt bám sát các mục tiêu, định hướng phát triển văn hóa xã hội theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” và các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa văn nghệ, thể dục - thể thao. Hiện nay, đồng bào dân tộc Thái, Mường ở đây còn lưu giữ nhiều nét văn hóa mang đậm bản sắc truyền thống, như: trò chơi tó lẹ, ném còn, bắn nỏ, đi cà kheo, kéo co...; trên 80% người dân trong xã vẫn đang sinh sống trong những nếp nhà sàn truyền thống, đặc biệt đồng bào còn gìn giữ được văn hóa ẩm thực đa dạng, phong phú được gìn giữ qua nhiều thế hệ, như: xôi ngũ sắc, cá suối nướng, cá đồ, thịt lợn cỏ, gỏi cá dốc, cơm lam, bánh ú... các thôn, bản đều có hương ước, quy ước. Việc hiếu hỷ được người dân tổ chức theo nếp sống mới đơn giản, tiết kiệm, lành mạnh. Đến nay, xã đã có 4/5 đơn vị được công nhận làng văn hóa, 55% số hộ gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa.
Với lợi thế là xã có tiềm năng để phát triển du lịch cộng đồng, hiện nay xã Nam Xuân đã xây dựng Đề án “Phát triển du lịch cộng đồng tại bản Bút, giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Phấn đấu đến năm 2024, bản Bút trở thành một điểm đến du lịch sinh thái và văn hóa cộng đồng quan trọng của huyện Quan Hóa nói chung và xã Nam Xuân nói riêng. Sau năm 2025, mỗi năm phấn đấu đón 6.000 lượt khách, trong đó 60% là khách có lưu trú... Hiện nay, UBND xã đã lựa chọn 5 hộ gia đình đồng bào Thái ở bản Bút làm thí điểm dịch vụ du lịch homestay, bước đầu đã thu hút được nhiều đoàn khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, nghỉ dưỡng.
Để đạt mục tiêu như đề án, hiện nay Nam Xuân đang có nhiều giải pháp huy động nguồn lực để xây dựng bản Bút thành bản du lịch cộng đồng; đồng thời kêu gọi, thu hút các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đầu tư vào lĩnh vực du lịch, trong đó ưu tiên nguồn vốn và nguồn nhân lực cho việc phát triển du lịch cộng đồng tại bản Bút, bản Bút Xuân...
Khắc Công