Một mùa sen nữa lại về cùng cái nắng chói chang của mùa hè. Mùa sen mới, giới mê sen, săn ảnh khắp nơi lại thấp thỏm chờ đợi những “cú điện thoại” từ “thổ địa” vùng quê Lương Tài, Gia Bình để được chứng kiến, ghi lại hình ảnh giữa ngàn bông sen trắng chen đua một bông nhị sắc cũng vừa trổ hoa.
Sen "nhị sắc" còn đang chớm nụ.
Mùa sen cách đây hơn chục năm về trước, Nghệ sĩ Nhiếp ảnh (NSNA) Trần Phan (xã Nhân Thắng, huyện Gia Bình) cùng anh chị em Nhiếp ảnh tình cờ phát hiện ra một bông sen đặc biệt có màu trắng chủ đạo pha màu tím đỏ ở rất nhiều cánh tại đầm sen trắng gần cầu Móng (xã Quỳnh Phú, huyện Gia Bình). Và thế là từ đó, cứ mỗi mùa sen đến, ông lại thấp thỏm, náo nức và gần như ngày nào cũng phải ‘lượn” qua đầm sen để tìm, để ngắm, để ghi lại và đưa những hình ảnh về bông sen độc và lạ đến với người yêu sen. Cùng với NSNA Trần Phan còn có hàng chục, hàng trăm nhiếp ảnh gia từ Hà Nội, Thái Nguyên, Hải Phòng, thậm chí cả thành phố Hồ Chí Minh đều “phải lòng” sen “nhị sắc”, năm nào cũng mong ngóng đến mùa được tới miền quê Kinh Bắc chỉ để ngắm, để ghi lại vào ống kính của mình nét đẹp, cái độc đáo của giống sen này. Ban đầu, loài sen này chưa có tên, chính những nhiếp ảnh gia là những người gọi bông hoa sen độc và lạ này là sen “nhị sắc”. Lâu dần thành quen, tên sen “nhị sắc” có lẽ có từ ngày đó.
Khó có thể dùng lời để tả đầy đủ về hoa sen “nhị sắc”. Chỉ biết rằng trên cùng một bông hoa, có một nửa bông trắng muốt như ngà, một nửa bông màu tím đỏ. Ngay cả các bông sen nhị sắc cũng chẳng bông nào giống bông nào. Bông thì một nửa trắng, một nửa tím đỏ; bông thì trắng, tím đỏ xen nhau, tỷ lệ giữa màu trắng, màu tím đỏ cũng tùy vào từng bông; bông thì cánh trắng viền tím. Lại có bông trong cùng một cánh nửa màu trắng, nửa màu tím đỏ, phía gần nhụy có màu xanh ngọc… Phải nói là sen “nhị sắc” rất hợp với nắng. Nắng hè càng chói chang, cánh hoa trắng xen màu tím đỏ lại càng thắm tươi.
Ban đầu cũng có người nghi ngờ rằng đó chỉ là những bông hoa sen đột biến. Song qua 5 năm, 10 năm và hơn thế nữa, năm nào cũng xuất hiện sen “nhị sắc”. Hơn nữa, mỗi năm xuất hiện nhiều bông khác nhau. Rồi người ta mang đi trồng ở các vùng khác vẫn là giống sen đó, dù rằng không được đẹp như ở đầm sen gốc. Có thể khẳng định, cùng với sen “Tịnh đế”, sen “nhị sắc” là nét độc đáo của miền Bắc Ninh Kinh Bắc. Hơn nữa, đây là một giống sen quý, hiếm. Ngay cả ở khu vực Lương Tài, Gia Bình không phải đầm sen trắng nào cũng có sen “nhị sắc”. Ban đầu, giống hoa này chỉ xuất hiện ở đầm sen làng Móng (xã Quỳnh Phú, Gia Bình) và gần đây được những người yêu sen mang giống sang trồng tại hồ bán nguyệt Đền Lệ Chi Viên (xã Đại Lai). Hiện tại, cũng có nhiều người yêu sen xin giống, mang đi trồng ở Văn Giang, Mỹ Hào (Hưng Yên) và cả Trung tâm Nhân giống và Bảo tồn nguồn gien hoa Sen Học viện Nông nghiệp Việt Nam… Song chưa ở đâu, sen “nhị sắc” lại đủ màu, đủ sắc như ở đầm sen gốc.
Chắn hẳn, trong tương lai, những đầm sen quê sẽ thay đổi về hình dạng, màu sắc… song loài Sen chắc chắn vẫn giữ được vẻ đẹp tinh khiết, mùi hương dịu nhẹ. Và đến hẹn thời gian, những mùa sen vẫn sẽ trở về; hoa sen, trong đó có những bông “sen nhị sắc” vùng quê Gia Bình vẫn luôn vươn lên, tỏa sáng rạng ngời.
Yến Ngọc