Huyện miền núi Thanh Sơn (Phú Thọ) hiện có hơn 55% dân số là đồng bào dân tộc Mường. Từ phong trào thi đua “Dân vận khéo”, những bản sắc văn hóa độc đáo, di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào Mường đã được bảo tồn, phát huy giá trị trong đời sống và trao truyền cho các thế hệ mai sau.
Các thành viên CLB văn hóa dân tộc Mường xã Khả Cửu tích cực tham gia bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Mường, huyện Thanh Sơn đã triển khai thực hiện Đề án “Kiểm kê, sưu tầm, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường giai đoạn 2017- 2020, định hướng đến năm 2025”; Đề án “Tiếp tục công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa Mường và các dân tộc thiểu số khác trên địa bàn huyện Thanh Sơn giai đoạn 2021- 2025”. Bằng việc “khéo dân vận”, nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể từ tiếng nói, chữ viết, ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, tri thức dân gian, lễ hội truyền thống đã được kiểm kê, sưu tầm, phục dựng và truyền dạy để văn hóa Mường có sức lan tỏa trong đời sống.
Đến nay, toàn huyện đã thành lập được gần 130 CLB văn hóa dân tộc Mường tại các xã, khu dân cư, trường học; bảo tồn được 634 chiếc chiêng, 123 bộ nhạc cụ khác, 1.268 bộ trang phục; 115 nhà sàn truyền thống trong cộng đồng; phục chế được nhiều hiện vật, đồ dùng, nghề thủ công truyền thống, công cụ lao động, sản xuất, sinh hoạt của đồng bào Mường (cối giã gạo, khung cửi dệt vải, cọn nước...). Đặc biệt, huyện đã khôi phục trang phục dân tộc Mường để cán bộ và nhân dân có thói quen mặc trang phục dân tộc trong các dịp lễ, hội, đồng thời phục dựng ba di sản, gồm: Nghệ thuật trình diễn dân gian (Diễn tấu cồng chiêng, đâm đuống, chạm ống, múa sênh tiền, múa trống đu, hát ví, hát rang...); lễ hội truyền thống Đình Lưa, xã Tân Lập.
Để có được những kết quả đó, cùng với sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền, nhiều người yêu văn hóa dân tộc Mường đã vận động người dân tích cực bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc. Sinh ra và lớn lên ở vùng Mường, ông Đinh Văn Thành ở khu 11, xã Tất Thắng dành tình yêu đặc biệt với bản sắc văn hóa Mường, ông đã nhiều năm sưu tầm, tìm hiểu về những bài hát ví, diễn tấu cồng chiêng, múa trống đu, đâm đuống, múa mỡi, sênh tiền, lễ hội đóng, mở cửa rừng, tín ngưỡng thờ cúng của người Mường...
Để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Mường trong đời sống hiện nay, ông Đinh Văn Thành cho biết: “Là một người yêu nghệ thuật của dân tộc Mường, tôi mong muốn gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ trẻ những câu hát, điệu múa của dân tộc mình, điều đó không thể mình tôi làm được. Bởi vậy, tôi đã vận động người dân trong khu, trong xã bảo tồn văn hóa, trước hết là giữ gìn tiếng nói của dân tộc; vận động người dân sử dụng tiếng Mường trong giao tiếp hàng ngày, dạy cho con, cháu mình nói tiếng Mường. Tôi trực tiếp hướng dẫn người dân những điệu múa, câu hát, những nghi lễ trong ngày lễ, Tết để mọi người cùng giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình”.
Là xã được chọn tập trung phát triển mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường, Khả Cửu hiện còn lưu giữ được những ngôi nhà sàn, vật dụng sinh hoạt, công cụ lao động sản xuất, văn hóa ẩm thực, phong tục, tập quán, tín ngưỡng... mang đậm bản sắc văn hóa Mường. Chị Đinh Thị Thanh Hà - Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Phó Chủ nhiệm CLB văn hóa dân tộc Mường xã Khả Cửu chia sẻ: Các thành viên CLB văn hóa dân tộc Mường của xã và các khu dân cư là những nhân tố tích cực vận động người dân trong xã giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Mường. Các CLB văn hóa dân tộc Mường trong xã hoạt động hiệu quả, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường, đồng thời tạo điểm nhấn thu hút khách du lịch đến với Khả Cửu.
Phương Thanh