Di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn (xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Nội) là điểm hành hương quen thuộc của các phật tử, điểm đến của nhiều khách du lịch trong nước và ngoài nước. Tuy nhiên, hiện nay nơi đây vẫn còn nhiều nét đẹp tiềm ẩn chưa được khai thác hết. Để phát huy tối đa hiệu quả tiềm năng du lịch, rất cần cơ chế, chính sách thu hút các nguồn đầu tư lớn, cách làm sáng tạo để phát triển du lịch bền vững, có tính đến kết nối.
Chưa phát huy hết tiềm năng
Di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn cách trung tâm Thủ đô khoảng 60km, rộng gần 4.000 ha. Ngoài núi non, di tích, vẻ đẹp của dòng suối Yến, danh thắng Hương Sơn còn có nhiều động đá đẹp. Trong đó, động Hương Tích được người xưa ví là “Nam thiên đệ nhất động”. Sự hòa quyện giữa cảnh sắc thiên nhiên với các giá trị văn hóa, tín ngưỡng độc đáo đã làm nên nét đặc thù của quần thể Hương Sơn nói chung. Chính nhờ những giá trị này, từ tháng 12/2017, Thủ tướng Chính phủ công nhận quần thể danh thắng Hương Sơn là Di tích quốc gia đặc biệt.
Lễ hội Chùa Hương hằng năm thu hút lượng lớn khách du lịch
Dù là điểm hành hương quen thuộc của các phật tử, điểm đến của nhiều khách du lịch trong nước và ngoài nước, nhưng quần thể danh thắng Hương Sơn vẫn còn nhiều nét đẹp tiềm ẩn chưa được khai thác hết. Điểm nổi bật của danh thắng Hương Sơn là Lễ hội Chùa Hương tổ chức với quy mô lớn, kéo dài 3 tháng mùa Xuân và diễn ra nhiều hoạt động văn hoá tâm linh.
Ông Nguyễn Bá Hiển, Trưởng Ban quản lý khu di tích thắng cảnh Hương Sơn, cho biết, mỗi năm quần thể Hương Sơn đón khoảng 1,5 triệu khách, đóng góp vào ngân sách Nhà nước và thu nhập của người dân hàng trăm tỷ đồng. Trong đó, có hơn 90% du khách đến với Hương Sơn vào dịp Lễ hội Chùa Hương.
Tuy vậy, đáng suy nghĩ là sau tháng 3 Âm lịch, khi lễ hội kết thúc, du khách dường như lại lãng quên danh thắng này. 9 tháng còn lại trong năm, khu danh thắng này chỉ lác đác vài chục khách đến tham quan mỗi ngày. Khách tham quan lâu nay vẫn thường đi từ đền Trình, qua suối Yến, vào chùa Thiên Trù, động Hương Tích và kết thúc hành trình, rất lãng phí. Trong khi đó toàn khu vực hiện có 21 điểm di tích, thắng cảnh độc đáo, một vùng non nước bao la.
Nói tiếp câu chuyện này, ông Nguyễn Đình Toàn, Phó Trưởng ban Quản lý khu di tích thắng cảnh Hương Sơn tỏ ra tiếc nuối. “Tôi gắn bó với nơi này gần cả cuộc đời và mong góp sức để nơi đây phát triển… Du khách đến với Mỹ Đức, về Hương Sơn vào đầu Xuân vì có hội Chùa Hương. Ít ai biết rằng trong 9 tháng còn lại, cảnh sắc Hương Sơn đẹp vô cùng.
Từ tháng 5 đến tháng 8, những cánh đồng sen vào mùa hoa nở, mùi hương thơm ngát. Sang tháng 9, 10 có khi kéo dài đến hết năm, một vùng rộng lớn hoa súng trổ bông, vẻ đẹp mê lòng người. Nhưng làm sao để thu hút du khách đến tham quan? Bởi không có một lễ hội, một sự kiện văn hóa, trong khi đường sá chưa thuận lợi, hạ tầng phục vụ các nhu cầu dịch vụ của du khách còn nhiều hạn chế”, ông Toàn bày tỏ.
Tự lực đánh thức vẻ đẹp “ngủ quên”
Để phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn, huyện Mỹ Đức đã đưa ra những chỉ tiêu cụ thể, phấn đấu năm 2025 đón 2 triệu lượt khách/năm, trong đó 500 nghìn lượt khách quốc tế; năm 2030 đón 4 triệu lượt khách/năm, trong đó 1 triệu lượt khách quốc tế…
Để đạt mục tiêu này, huyện Mỹ Đức đã triển khai và kiến nghị thành phố Hà Nội đầu tư nhiều dự án hạ tầng; hỗ trợ việc đầu tư cơ sở để kết nối với các khu du lịch của các tỉnh Ninh Bình, Hà Nam, Hòa Bình, và các vùng phụ cận để khai thác có hiệu quả các ngành Du lịch, thương mại, dịch vụ; cho phép kêu gọi nhà đầu tư thực hiện Dự án quần thể khu du lịch Hương Sơn - An Phú - Quan Sơn; xây dựng hồ sơ đề nghị UNESCO xét công nhận là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới.
Thực hiện các giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch gắn với văn hóa nơi đây, lãnh đạo huyện Mỹ Đức cũng cho biết, sẽ lập quy hoạch xây dựng Khu di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn để làm cơ sở lập các dự án đầu tư, tạo thuận lợi cho việc quản lý và quy hoạch, tạo điều kiện cho nhà đầu tư sớm thực hiện dự án. Huyện cũng sẽ lập đề án đổi mới quản lý Khu di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn theo hướng đầu tư công, quản lý để phát huy hiệu quả của giá trị di tích.
Trước mắt, Huyện ủy Mỹ Đức sẽ chỉ đạo rà soát, cải tạo, nâng cấp các tuyến giao thông trong huyện và khu di tích, mở rộng và đổi mới cách vận hành quản lý các bến bãi gửi xe, sắp xếp lại hàng quán ở trong khu di tích, phát triển các cơ sở sản xuất hàng mỹ nghệ chất lượng cao…
Xây dựng thương hiệu một số sản phẩm nông nghiệp, làng nghề như: Xây dựng nhãn hiệu tập thể Rau sắng chùa Hương; xây dựng nhãn hiệu tập thể Dệt Phùng Xá... Các sản phẩm du lịch này sẽ được xâu chuỗi và tổ chức quảng bá với hình thức festival để kết nối với các cơ sở lưu trú, dịch vụ du lịch nhằm phát triển thương hiệu du lịch Mỹ Đức trong thời gian tới.
Dù vậy, theo ông Nguyễn Đình Toàn, để thu hút khách du lịch đến với Hương Sơn trong thời gian ngắn nhất, càng sớm càng tốt, không thể ngồi chờ đến khi có hạ tầng mới phát triển được. Mà cần phải “lấy ngắn nuôi dài”, nghiên cứu tổ chức và phát triển các festival, sự kiện văn hóa mang đậm bản sắc của vùng đất, tạo dấu ấn và quảng bá rộng rãi để thu hút du khách.
Ví dụ như ở Hương Sơn trong những năm gần đây, vùng diện tích trồng lúa của bà con dọc 2 bên bờ suối Yến mang lại năng suất kém, hiện đang bỏ hoang. Nhưng thổ nhưỡng lại rất phù hợp với cây hoa súng.
“Chúng tôi đã nghĩ đến một Festival hoa súng vào mùa Thu gắn với ẩm thực truyền thống và quảng bá các sản phẩm OCOP của huyện Mỹ Đức. Làm việc này chưa cần phải đầu tư nhiều mà lại được bà con ủng hộ. Có thể làm ngay, hoa súng trồng chỉ 1 năm là khai thác được.
Tuy nhiên có một vấn đề là vào mùa mưa, nếu không điều chỉnh được nguồn nước, hoa súng ngập sẽ rất nhanh bị hỏng, lễ hội không thể kéo dài được. Nhưng chỉ cần xây dựng một trạm bơm thoát nước, thì có thể kéo dài mùa lễ hội đến 5-6 tháng”, ông Toàn nói.
Về lâu dài, Phó Trưởng ban Quản lý khu di tích thắng cảnh Hương Sơn đề xuất, cần cải tạo, nâng cấp một số hạng mục tại khu di tích như: Mở rộng bến đò, bến xe, gắn với việc quản lý chuyên nghiệp; tổ chức xe điện đưa đón, phục vụ du khách; khai thông dòng suối Yến vào sâu hơn để du khách có nhiều trải nghiệm thưởng thức; kết nối với các danh thắng quanh vùng và phối hợp tổ chức các chuỗi sự kiện điểm nhấn, lấy yếu tố tâm linh làm “trụ cột” để thu hút du khách…
“Với sự chuẩn bị và quyết tâm cao thực hiện đề án đổi mới quản lý Khu di tích quốc gia đặc biệt quần thể Hương Sơn, mùa lễ hội Chùa Hương tới đây du khách sẽ được chứng kiến những thay đổi tích cực.
Sẽ không còn tình trạng chèo kéo thuyền, đò; bức xúc việc gửi xe quá xa, thu phí gửi xe nhiều lần thay bằng hệ thống xe điện đưa đón chuyên nghiệp do Ban quản lý khu di tích tổ chức và quản lý.
Cùng với hệ thống giao thông được đầu tư hoàn thiện, chúng tôi mong muốn quần thể Hương Sơn sẽ là “điểm hẹn” lý tưởng và là điểm đến nhiều lần của du khách khi về Hà Nội”, Phó Trưởng ban Quản lý khu di tích thắng cảnh Hương Sơn bày tỏ./.
N.Công - P.Ngân